18 mei 2018
Vandaag trof me op p. 2 van de Limburger het zinnetje: “Een boekhouder denkt in cijfers, de rest van de mensheid in verhalen.” Het zette me aan tot het lezen van de column van Pollux & van de Beek. Het
ging over dalende misdaadcijfers, alarmerende afname van het aantal insecten, steeds meer geld naar bedrijven en steeds minder naar de werknemers. Allemaal door onderzoek, grafieken, tabellen aangetoond. Maar onze beleving – die we delen in verhalen
– is een heel andere. Hierin licht volgens de columnist de verklaring dat we denken dat het met de maatschappij bergafwaarts gaat terwijl we zelf toch heel gelukkig zeggen te zijn.
Oké, maar wat nu? Moeten we de cijfers, grafieken en tabellen
geloven of moeten we onze gedeelde verhalen geloven?
De statistieken – de wetenschappelijk onderbouwde tendensen en ontwikkelingen – pretenderen een objectieve waarheid te beschrijven. “Kijk, hier zijn de cijfers van 2010 t/m nu en
zie er is een afname van het aantal misdaden, een afname van het aantal insecten, een toename in procenten van de winsten van bedrijven en de heel rijken en een daarbij behorend dalend percentage van al het verdiende geld dat naar de werknemers gaat. Is het
daarmee ook waarheid? Ik wil het best geloven, zeker wel maar ook wil ik dan weten: wat is er nu eigenlijk precies onderzocht en hoe? Om die onderzoeken, cijfers, grafieken en tabellen te kunnen aanvaarden of niet moet ik mijn verstand gebruiken, niet uitgaan
van het credo “de wetenschap heeft aangetoond dat …”, maar de wetenschap bevragen: wat was de vraagstelling, wie heeft het onderzoek gedaan, wat is er precies onderzocht en hoe is dat gebeurd, waarmee is een vergelijking gemaakt enz.
De verhalen die we elkaar vertellen zijn ervaringen en belevingen. “In die en die straat wordt veel te hard gereden, dat vraagt om ongelukken, het is gevaarlijk daar”. Toen mijn moeder jaren geleden bij mij logeerde, ging ik ’s avonds
nog even naar de bank om wat geld te pinnen. Het was al donker. Zij was zeer verontrust en vond dat ik toch niet zomaar in het donker – alleen – de straat op kon. Ik was stomverbaasd. Ik voel me veilig in mijn dorp, dat is mijn beleving, mijn ervaring
en dus ga ik zonder er maar even over na te denken op pad naar de bank om geld te pinnen.
De verhalen nemen voor wat ze zijn: belevingen, ervaringen, waarnemingen vanuit één enkel persoon, één enkel gezichtspunt.
Na
er een aantal jaar geen gehad te hebben, heb ik weer een vlinderstruik in mijn tuin. Geplant omdat ik het zo leuk vind om al die verschillende vlinders rond bloemen te zien fladderen. In mijn beleving waren het er vroeger tientallen tegelijk. Nu denk ik vaker:
“een vlinderstruik heet toch zo omdat hij vlinders aantrekt? Nou ik zie er nauwelijks, vroeger waren het er veel meer.”
Zou het waar zijn? Er zijn bermen die in de zomer onophoudelijk gemaaid worden omdat het veiliger is voor het voorbij
rijdende verkeer. Geen bloemen, geen insecten. Toch eens horen wat de boekhouder ervan zegt.
En in mijn dorp leef en voel ik me al jaren veilig of de misdaadcijfers nu wel of niet zijn toegenomen. Financieel gaat het me voor de wind, ik kan op vakantie,
mijn keuken renoveren zonder een hap eten uit mijn mond te sparen. Ik ben bevoorrecht, dat weet ik ook. Er zijn daklozen, er zijn voedselbanken, er zijn mensen die uitzichtloos leven met een enorme schuldenlast. Al ervaar ik het zelf niet, de boekhouder
maakt me attent.
Ik kan niet zonder de boekhouder. De boekhouder kan niet zonder verhalen.