Branko droeg mij, terwijl we in het zonnetje naar de zee zaten te turen, de idee aan om als uitgangspunt voor Joppe’s verhaal de dromen van Joppe te nemen. Als Joppe was blijven leven, hoe zou zijn leven er dan uit zien over, zeg 30 jaar.
Een idee dat me direct aansprak, waardoor allerlei gedachten en herinneringen werden los gemaakt.
Want dromen over zijn toekomst had Joppe zeker.
Ik kies 26 december 2026. Mooi rond, Joppe’s 35ste verjaardag. Ik ben dan 70 jaar.
Wie is Joppe als 35 jarige man? Wat doet hij, wat houdt hem bezig? Hij wilde leraar geschiedenis worden en counselor voor leerlingen die het moeilijk hebben.
Toen ik 18 jaar was vond ik het heel belangrijk dat wat ik ging studeren “maatschappelijk
relevant”zou zijn, een modeterm binnen het linksige wereldje uit die tijd, waar ik mezelf graag toe wilde rekenen.
Ik wilde lerares maatschappijleer worden. Jongeren moesten in mijn ogen politiek en maatschappelijk bewust gemaakt worden zodat ze
later verantwoordde keuzes zouden kunnen maken voor zichzelf en de samenleving. Dat zou de wereld een heel wat betere en vriendelijker verblijfplaats voor ons mensen maken dan het was toen in die jaren ’70. Ik ben nu 57 jaar, maatschappijleer heb ik
nooit onderwezen, zelfs heb ik nooit voor de klas gestaan. Het leven loopt nu eenmaal zoveel anders dan je als 18-jarige denkt. Ondanks een aantal stormvaste persoonlijkheidskenmerken en eigenschappen verander je, de wereld om je heen verandert.
En dus
zo af en toe denk ik dat mijn huidige werk bij de gemeente, het mee uitdragen van het principe van zelfsturing, wel er toe doet, een maatschappelijke betekenis heeft. Dus, hoewel anders gelopen, iets is toch ook gebleven. Met deze gedachte in het achterhoofd
wil ik proberen te bedenken hoe Joppe’s leven zou kunnen zijn op zijn 35ste verjaardag in 2026.
Ik wil het gaan proberen met behulp van Spiral dynamics. Natuurlijk, ik weet het en ben me er bewust van, Spiral dynamics is niet
bedoeld als instrument om de toekomst te voorspellen, noch van een samenleving, noch van een individu. Maar het kan mij, in dit bijzondere geval, helpen om een scenario te bedenken en ontdekken hoe het zou kúnnen zijn geweest, zijn leven in 2026.
Daarvoor is het nodig niet alleen te kijken naar de persoonlijkheid en de dromen van Joppe maar ook naar de mogelijke ontwikkeling van onze samenleving, in het bijzonder de organisaties en gemeenschappen waarvan hij deel zou kunnen uitmaken.
Laat
ik maar eens beginnen met naar Joppe te kijken. Als moeder, zeker van een overleden kind, zie je al gauw de goede eigenschappen uitvergroot en verdwijnen de minder fraaie kanten in de mist van de vergetelheid. Daarom die maar eerst even genoemd. Joppe kon
nors en brommerig zijn, kort aangebonden. Hij hield niet van leren en helemaal niet van uit het hoofd knallen. Voor huishoudelijke taken was hij niet in de wieg gelegd en ook Paul helpen met klusjes in en om het huis deed hij maar mondjesmaat en vaker met
meer dan frisse tegenzin. Zijn kamer was altijd rommelig en was helemaal van hem. Hij werd verschrikkelijk boos als ik er maar met een vinger naar wees. Stoffen, zuigen, een beetje opruimen, ik heb me erbij neer gelegd. Dat zou nooit wat worden. Alleen toen
hij Cally, zijn eerste en enig vriendinnetje, op zijn kamer wilde ontvangen, moest het netjes en aan kant zijn. Hij sloofde zich enorm uit, maar dat is een verhaal voor later. Puberende en adolescentderende Joppe en ik hebben flink en hevig gebotst op
z’n tijd.
En dan nu, nu mag ik me concentreren op al het mooie en goede dat in Joppe aanwezig was. Ik ben begonnen met een woordschilderij, een soort mindmap van Joppe.
Het resultaat zie je in de foto die ik plaats.
Joppe wilde
al van heel jongs af aan bij het leger. Dit kwam voort uit zijn grote bewondering voor de geallieerde soldaten die Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog bevrijd hebben. Ze waren in zijn ogen, en terecht volgens mij, helden die bereid waren om hun leven op
te offeren om ons te bevrijden van onderdrukking en terreur. Zo’n held wilde Joppe ook zijn en er was nog genoeg onrecht, geweld en oorlog in de wereld om dat waar te kunnen maken. Hij wilde naar Afghanistan en andere brandhaarden in de wereld. Hij wilde
huizen, scholen, ziekenhuizen, goed drinkwater en nog veel meer brengen daar waar het nodig was. Mensen bevrijden van de slechteriken die hun dit alles onthielden.
Maar toen werd hij ziek en moest hij zijn eigen oorlog uitvechten. Hij deed het als een
held. In de eerste fase van de strijd toen de overwinning nog onder handbereik leek, besloot hij om zijn dromen voor zijn toekomst bij te stellen. Hij had, als hij genezen zou zijn, z’n oorlog al gestreden, hij wilde op een andere, minder gevaarlijke
manier en dichter bij huis, dat ook, van betekenis zijn. Opnieuw had hij een lichtend voorbeeld, nu in zijn leraar geschiedenis die tevens counselor was, met wie hij vele gesprekken heeft gevoerd tijdens zijn ziekte. Die gedachtewisselingen waren hem zeer
lief en kostbaar, ze zijn hem tot steun geweest, ze hem geholpen in zijn strijd.
Joppe was ook een familieman en vriendenman, gehecht aan rituelen. Verjaardagen, kerst, herdenkingen. Hij wilde zich hiervoor inspannen, organiseren dat het niet onopgemerkt
voorbij ging, hij vond het belangrijk deze gebeurtenissen aandacht te geven. Van uitgaan hield hij niet: wat rond hangen en wat drinken, praten terwijl je elkaar toch niet verstaat, nee, het was aan hem niet besteed, dan deed hij liever andere dingen. Hij
voelde zich heerlijk op zijn kamer met zijn muziek, zijn TV-programma’s, zijn spulletjes om zich heen. Hij deed niet mee om mee te doen, om erbij te horen, niet met uitgaan, niet met kleding. Hij koos zelf.
Hij had uitgesproken meningen en standpunten
met name wanneer het er over ging hoe mensen, zijn vrienden, zich met elkaar moesten verhouden en verstaan. Hij las ze de les, was soms best wel streng, wanneer hij vond, dat iemand een ander niet goed had bejegend, dingen had gezegd die pijn deden of kwetsend
waren, wanneer er gepest werd of flauwe grappen gemaakt ten koste van één iemand uit de groep. Hij kwam op voor de underdog, zonder overigens de eigen verantwoordelijkheid voor de situatie van de persoon in kwestie uit het oog te verliezen. Ook
die kreeg zijn lesje te horen van Joppe. Hij was geen meeloper, geen aanjager van grappen of ongehoorzaamheid om ongehoorzaam te zijn. Was er onrecht, was hij het ergens niet mee eens, vond hij op school een decreet of regeling absurd, dan ging hij praten.
Hij was daarom lid van de leerlingenraad en nam die taak serieus.
Dit alles maakte hem in zijn vriendengroep een buitenbeentje en toch wist hij door zijn houding en gedrag, zijn verbindende kracht en zorgzaamheid, respect af te dwingen. Zijn vrienden
wisten dat Joppe er altijd voor hun zou zijn als ze hem nodig hadden. Hij wilde vanuit zijn kracht, zijn inzichten dienend zijn aan de groep en alleen vanuit die positie wilde hij er deel van uitmaken.
In termen van Spiral dynamics was Joppe een gele
mens, nog versterkt door zijn ziekte. Die geelheid was ingebakken en zou, denk ik, ook de 35 jarige Joppe nog steeds kenmerken. Maar het is zijn omgeving die het verschil uitmaakt. Nederland, het onderwijs, de school, zijn dorp. Welke ruimte krijgt een gele
mens om te doen wat hij moet en wil doen? Daarover vertel ik in mijn volgend bericht meer. Wat is de tijdgeest en in welke richting zal zich die ontwikkelen?